Tìm hiểu thời hạn điều tra vụ án hình sự theo luật mới nhất

Khi nhắc đến các vụ án hình sự, nhiều người thường chỉ quan tâm đến việc ai đúng ai sai, ai bị bắt, ai thoát tội… mà ít ai để ý rằng, mỗi giai đoạn trong quá trình điều tra đều có thời hạn rõ ràng được quy định trong luật. Đặc biệt là thời hạn điều tra vụ án hình sự, nếu kéo dài quá mức cho phép hoặc không đúng trình tự, không chỉ làm chậm trễ việc xét xử mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người dân.

Trong bài viết này, Thám tử Hoàng Long sẽ giúp bà con nắm trọn các thông tin pháp lý quan trọng về thời hạn điều tra vụ án hình sự, bằng ngôn từ dễ hiểu, đúng luật, và có bảng biểu minh họa rõ ràng.

Thời hạn điều tra ở từng mức độ tội phạm người dân cần nắm rõ

Khi vướng vào một vụ án hình sự – dù là với tư cách người bị hại, bị can hay người liên quan – điều đầu tiên mà bà con nên hiểu là: thời hạn điều tra vụ án hình sự không phải kéo bao lâu cũng được. Pháp luật quy định rất rõ thời gian cho phép điều tra ở từng loại tội phạm để đảm bảo tính minh bạch và không làm ảnh hưởng quyền lợi của người dân.

Để giúp bà con dễ hình dung, dưới đây là bảng tổng hợp thời hạn điều tra theo từng cấp độ tội phạm, được trích theo quy định tại Điều 172, Bộ luật Tố tụng hình sự 2015:

Thời gian trên được tính từ ngày có quyết định khởi tố vụ án cho tới khi cơ quan điều tra ra kết luận điều tra.

Trường hợp cần gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự, phải có văn bản đề nghị và được Viện kiểm sát cùng cấp hoặc cấp trên phê chuẩn.

Khi nào được gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự và ai có quyền phê duyệt

Trong quá trình điều tra vụ án hình sự, có nhiều trường hợp cơ quan công an chưa thu thập đủ chứng cứ hoặc xuất hiện tình tiết mới, khiến việc điều tra không thể hoàn tất trong thời hạn ban đầu. Lúc này, cơ quan điều tra có thể xin gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự. Tuy nhiên, việc gia hạn không thể làm bừa, mà phải tuân theo quy định rõ ràng trong luật.

Khi nào thì được xin gia hạn điều tra?

Theo luật, chỉ khi đã sắp hết thời hạn điều tra ban đầu mà vụ án vẫn còn nhiều tình tiết chưa làm rõ, cơ quan điều tra mới được đề xuất gia hạn.

Một số lý do thường gặp dẫn đến gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự gồm:

• Cần thời gian giám định, trưng cầu ý kiến chuyên môn.
• Phải truy tìm, bắt thêm nghi phạm đang bỏ trốn.
• Xuất hiện thêm nhân chứng, tài liệu quan trọng cần xác minh.
• Vụ án phức tạp, liên quan nhiều người, nhiều địa phương.

Quan trọng: Việc gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự phải được gửi văn bản đề nghị, nêu rõ lý do và chỉ được thực hiện khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Ai có quyền quyết định việc gia hạn điều tra?

Dựa theo Điều 172 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, quyền quyết định gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự được phân cấp rõ ràng theo mức độ nghiêm trọng của tội phạm:

Khi nào phải điều tra bổ sung hoặc điều tra lại vụ án hình sự

Trong quá trình giải quyết vụ án hình sự, không phải lúc nào hồ sơ điều tra cũng đầy đủ, rõ ràng ngay từ đầu. Nhiều trường hợp sau khi chuyển hồ sơ sang Viện kiểm sát hoặc ra tòa xét xử thì lại bị trả về để điều tra bổ sung hoặc điều tra lại. Đây là điều hoàn toàn hợp pháp và đã được quy định rõ trong luật.

Để bà con không bị bất ngờ hay lo lắng, dưới đây là những trường hợp thường gặp khiến vụ án phải điều tra lại hoặc bổ sung:

Điều tra bổ sung – Khi hồ sơ còn thiếu sót

Theo Điều 179 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, Viện kiểm sát hoặc Tòa án có quyền trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong các trường hợp như:

• Thiếu chứng cứ để buộc tội hoặc gỡ tội.
• Chưa làm rõ các tình tiết quan trọng như động cơ, hành vi, vai trò từng người trong nhóm bị can.
• Chưa xác minh tài liệu, chứng cứ mới mà người bào chữa, luật sư hoặc bị can cung cấp.
• Có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm hoặc làm oan người vô tội.

Xem thêm: Trình báo lừa đảo qua mạng ở đâu nhanh chóng, chính xác

Thời hạn điều tra bổ sung cũng được luật quy định:

• Nếu Viện kiểm sát trả lại hồ sơ: thời hạn tối đa 2 tháng.
• Nếu Tòa án trả lại hồ sơ: thời hạn tối đa 1 tháng (có thể gia hạn 1 lần, thêm 1 tháng nữa).

Điều tra lại – Khi quá trình điều tra ban đầu có sai phạm nghiêm trọng

Theo Điều 235, điều tra lại được áp dụng trong trường hợp:

• Quá trình điều tra trước đó có vi phạm nghiêm trọng về tố tụng.
• Việc điều tra không đảm bảo tính khách quan, không đúng trình tự luật định.
• Có dấu hiệu bỏ sót người phạm tội hoặc oan sai nghiêm trọng.
• Một số chứng cứ được thu thập không hợp pháp, không thể dùng để xét xử.

Khi điều tra lại, vụ án sẽ quay về giai đoạn đầu, tức là thời hạn điều tra được tính lại từ đầu theo mức độ tội phạm (ít nghiêm trọng, nghiêm trọng… như các phần đã nêu trước).

Thời hạn tạm giam trong vụ án hình sự và điều bà con nên biết

Trong nhiều vụ án hình sự, nhất là những vụ có yếu tố nghiêm trọng, người bị tình nghi thường bị tạm giam để phục vụ điều tra. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ tạm giam là gì, kéo dài bao lâu và có được “giam giữ bao lâu cũng được” hay không. Thực tế, pháp luật Việt Nam đã quy định rất rõ về thời hạn tạm giam và mối quan hệ chặt chẽ giữa thời hạn tạm giam với thời hạn điều tra vụ án hình sự, để bảo vệ quyền con người và tránh oan sai.

Xem thêm: Bảng giá thuê dịch vụ thám tử uy tín – công ty Hoàng Long

Tạm giam là gì? Mục đích ra sao?

Tạm giam là biện pháp ngăn chặn trong tố tụng hình sự, áp dụng với những người bị khởi tố, bị can, hoặc đôi khi là bị cáo, để đảm bảo họ không bỏ trốn, không tiếp tục phạm tội hoặc không gây cản trở điều tra.

Mặc dù là biện pháp phục vụ điều tra, tạm giam không thể áp dụng tùy tiện hay vô thời hạn. Mỗi vụ án, tùy theo tính chất nghiêm trọng, sẽ có thời hạn tạm giam tối đa cụ thể và phải được Viện kiểm sát phê chuẩn hợp pháp.

Thời hạn tạm giam cụ thể theo từng loại tội phạm

Căn cứ theo Điều 173 BLTTHS 2015, thời hạn tạm giam trong giai đoạn điều tra được chia như sau:

Lưu ý: Gia hạn tạm giam phải có quyết định bằng văn bản từ Viện kiểm sát và nêu rõ lý do chính đáng.

Mối quan hệ giữa thời hạn điều tra và thời hạn tạm giam

Đây là phần khiến nhiều người dân dễ nhầm lẫn. Có trường hợp điều tra kéo dài, nhưng tạm giam thì không thể kéo theo. Pháp luật đã phân định rạch ròi:

Thời hạn điều tra vụ án hình sự là khoảng thời gian tối đa mà cơ quan công an được phép tiến hành điều tra, thu thập chứng cứ trong vụ án (đã đề cập ở các mục trước, kéo dài từ 2 tháng đến tối đa 20 tháng tùy vụ).

Thời hạn tạm giam là khoảng thời gian người bị khởi tố có thể bị giam giữ để phục vụ điều tra.

Hai mốc thời gian này liên quan chặt chẽ nhưng hoàn toàn tách biệt. Tức là:

• Khi hết thời hạn tạm giam mà không được gia hạn đúng quy định, cơ quan điều tra buộc phải trả tự do cho người bị giam.
• Dù vẫn còn thời gian điều tra, nhưng nếu không còn lý do chính đáng để giam giữ, thì người bị can vẫn có thể được tại ngoại hoặc thay đổi biện pháp ngăn chặn khác (như cấm đi khỏi nơi cư trú, đặt tiền bảo đảm).

Nếu bà con đang thấy vụ việc của mình bị kéo dài bất thường, không rõ lý do, nghi ngờ vượt quá thời hạn điều tra vụ án hình sự hoặc cần hỗ trợ xác minh thêm thông tin để bảo vệ quyền lợi của bản thân và gia đình, đừng ngần ngại liên hệ Thám tử Hoàng Long qua số 0948.363.080